Cebula

Cebula zwyczajna (łac. Allium cepa) to jedno z najbardziej popularnych i uniwersalnych warzyw na świecie. Obecna jest w kuchniach niemal każdego regionu. Charakteryzuje się intensywnym smakiem i zapachem, które mogą różnić się w zależności od odmiany – od ostrego, wyrazistego do łagodnie słodkiego. Warzywo to jest podstawą wielu potraw, a przy okazji także cennym źródłem składników odżywczych. Zawiera witaminy C i B6, minerały takie jak potas, fosform czy błonnik. Jest również bogata w przeciwutleniacze, w tym kwercetynę. To wszystko sprawia, że wykazuje ona właściwości prozdrowotne. Działa przeciwzapalnie, antybakteryjnie oraz wspomaga zdrowie układu sercowo-naczyniowego.

Uprawa cebuli jest stosunkowo prosta i może odbywać się na kilka sposobów: z nasion, rozsady lub dymki. Dymkę, która jest najpopularniejszą metodą, sadzi się wczesną wiosną (marzec/kwiecień) lub jesienią, przed pierwszymi przymrozkami. Warzywo preferuje dobrze nasłonecznione miejsca i gleby próchnicze o pH 6,5-7,0. Ważna jest również jej odpowiednia wilgotność – nie powinna być zbyt sucha ani zbyt mokra. Zbiory następują, gdy liście (popularny szczypiorek) zaczynają żółknąć i opadać, zazwyczaj pod koniec lata.

cebula

Wartości odżywcze cebuli

Kalorie 40 kcal na 100 g
Białko 1.1 g na 100 g
Błonnik 1.7 g na 100 g
Zawartość witamina C, witamina B6, potas, wapń, żelazo, kwas foliowy, błonnik, kwercetyna
Właściwości zdrowotne działa przeciwzapalne i antybakteryjne, wspomaga zdrowie układu sercowo-naczyniowego, obniża poziom cukru we krwi, wspiera trawienie i działa jako prebiotyk

Właściwości zdrowotne cebuli

Cebula posiada tak liczne właściwości zdrowotne, że niemal nie sposób wymienić ich wszystkich. Już od dawna wykorzystywana była jako składnik popularnego syropu na przeziębienie. Zalet jej spożywania jest jednak znacznie więcej. Warzywo to dodatkowo:

  • Obniża poziom cukru we krwi – dzięki zawartości glukokininy oraz chromu, cebula pomaga regulować poziom glukozy, co jest korzystne dla osób zmagających się z cukrzycą.
  • Poprawia profil lipidowy – allicyna zawarta w cebuli zmniejsza poziom „złego” cholesterolu (LDL) i podnosi poziom „dobrego” cholesterolu (HDL), co wspomaga zdrowie serca i układu krwionośnego.
  • Obniża ciśnienie krwi – dzięki obecności kwercetyny, wspomaga obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, co zmniejsza ryzyko nadciśnienia oraz chorób sercowo-naczyniowych.
  • Wzmacnia odporność – związki siarki i witamina C działają przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, wzmacniając układ odpornościowy i pomagając w walce z infekcjami oraz przeziębieniami.
  • Wspomaga trawienie – cebula jest bogata w prebiotyki, które wspierają rozwój korzystnych bakterii jelitowych, poprawiając kondycję układu pokarmowego i procesy trawienne.
  • Działa przeciwnowotworowo – zawarte w warzywie przeciwutleniacze hamują rozwój komórek nowotworowych i zmniejszają ryzyko niektórych nowotworów, np. raka żołądka i jelita grubego.
  • Działa przeciwzapalnie – kwercetyna w cebuli pomaga również w leczeniu stanów zapalnych oraz wspiera osoby cierpiące na choroby reumatyczne.

Cebula zwyczajna w kuchni

Cebula jest niezwykle wszechstronnym warzywem, które znajduje szerokie zastosowanie w kuchni na całym świecie. Można ją spożywać na surowo, smażyć, dusić, piec, a także gotować. W stanie surowym dodaje wyrazistości sałatkom, czy kanapkom. Duszona lub smażona, staje się słodsza i delikatniejsza w smaku. To z kolei czyni ją idealnym dodatkiem do zup, gulaszy, sosów i dań mięsnych. Ponadto można z niej przygotować syropy na przeziębienie lub konfitury. Przykłady potraw z wykorzystaniem cebuli to między innymi:

  • Francuska zupa cebulowa – kremowa zupa przygotowana na bazie cebuli, podawana z grzankami i zapieczonym serem.
  • Cebula karmelizowana – świetny dodatek do burgerów, steków, a także jako składnik tart czy pizzy.
  • Sałatka z cebulą i pomidorami – prosta, świeża sałatka, w której cebula nadaje wyrazistości.
  • Gulasz węgierski – klasyczne danie z mięsa, w którym cebula jest jednym z głównych składników, budujących bogaty smak sosu.

Jak ograniczyć łzawienie podczas krojenia cebuli?

Podczas krojenia cebuli łzawienie jest spowodowane przez związek chemiczny zwany S-tlenkiem tiopropanalu. Powstaje on, gdy komórki warzywa zostają uszkodzone. W wyniku tego procesu enzymy przekształcają związki siarki w gaz, który podrażnia oczy, a w konsekwencji wywołuje łzy. Aby ograniczyć tę dolegliwość można:

  • Schłodzić cebulę przed krojeniem, co zmniejsza aktywność wspomnianych enzymów.
  • Kroić warzywo pod wodą lub zanurzyć je w wodzie, co pomaga neutralizować gaz siarkowy, zanim dotrze do oczu​.
  • Użyć ostrego noża, który ograniczy uszkodzenie komórek warzywa, co również zmniejszy ilość uwalnianych drażniących związków.

Przydatne wskazówki:

Wybór

Wybierając cebulę w sklepie, warto zwrócić uwagę na to, aby była twarda i jędrna. Świeże warzywo powinno być zwarte, bez miękkich lub wilgotnych miejsc. Ważny jest także jego kolor – plamy i przebarwienia mogą oznaczać, że cebula się psuje. Ostatnią rzeczą, na którą można zwrócić uwagę, jest jej zapach. Nie powinien być zbyt intensywny, może on oznaczać początki psucia się.

Przechowywanie

Cebulę powinno się przechowywać w suchym i przewiewnym miejscu o temperaturze od 0 do 10°C. Ważne, aby pojemnik, w którym jest przetrzymywana, umożliwiał odpowiednią cyrkulację powietrza, w przeciwnym razie warzywo może zacząć szybciej gnić. Nie powinna ona również leżeć obok ziemniaków, ponieważ wydziela etylen, co może przyspieszyć ich psucie. Warzywo można mrozić, ale należy je najpierw odpowiednio przygotować. Najlepiej pokroić cebulę na małe kawałki lub plasterki i umieścić w szczelnych pojemnikach lub woreczkach strunowych. W ten sposób można ją przechowywać w zamrażarce przez 3 do 6 miesięcy. Warto jednak pamiętać, że po rozmrożeniu staje się ona bardziej miękka, dlatego najlepiej nadaje się do gotowanych potraw, takich jak zupy, sosy czy gulasze.

Kto nie powinien spożywać cebuli?

Choć cebula ma wiele korzyści zdrowotnych, niektóre osoby powinny jej unikać. Dotyczy to przede wszystkim, tych cierpiących na zespół jelita drażliwego. Warzywo zawiera bowiem fruktany, przez które można doświadczać wzdęć i bólu brzucha. Kolejną grupą są osoby z chorobami wątroby i refluksem żołądkowym. Może ona bowiem nasilać objawy zgagi.