Czosnek

Czosnek (Allium sativum) to warzywo z rodziny amarylkowatych, znane na całym świecie jako przyprawa i popularny środek leczniczy. Częścią jadalną rośliny jest jej główka, która składa się z kilku do kilkunastu ząbków, otoczonych białą, różową lub fioletową łuską. Liście czosnku są zielone, długie i wąskie, przypominające trawę. W niektórych odmianach na łodygach mogą pojawiać się białe lub różowe kwiaty. Czosnek posiada charakterystyczny, ostry, intensywny smak i zapach, który uwalnia się po rozgnieceniu lub posiekaniu. Jest to zasługa zawartego w nim związku siarkowego – alicyny. Jest też bogaty w witaminy (C, B6) i minerały (selen, mangan). Wspiera odporność, wspomaga zdrowie serca, a zawarte w nim przeciwutleniacze działają przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo. W kuchni idealnie sprawdza się jako przyprawa do mięs, ryb, warzyw, sosów, zup i marynat.

Czosnek to mało wymagająca roślina, która dobrze rośnie zarówno w przydomowych ogródkach, jak i na większych plantacjach. Jesienią (wrzesień-listopad) można sadzić odmianę ozimą, a wiosną (marzec-kwiecień) jarą. Należy to robić w słonecznym miejscu, w glebie o odczynie lekko zasadowym lub obojętnym. Roślina wymaga częstego podlewania i regularnego odchwaszczania. Nadaje się do zbioru, gdy jej liście zaczną żółknąć.

Wartości odżywcze

Kalorie	149 kcal na 100 g
Białko	6.4 g na 100 g
Błonnik	2.1 g na 100 g
Zawartość	witamina C, B6, mangan, selen, potas, żelazo, fosfor, wapń
Wartości zdrowotne	Wspomaga układ odpornościowy i układ krążenia, działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwzapalnie

Właściwości lecznicze czosnku

Regularne spożywanie czosnku to skuteczny sposób na wspieranie zdrowia i zapobieganie wielu chorobom. To naturalny antybiotyk – zawiera alicynę, która działa silnie przeciwbakteryjnie i przeciwdrobnoustrojowo. Jest skuteczny przeciwko wielu bakteriom, w tym gronkowcom i paciorkowcom, a także wobec niektórych szczepów opornych na antybiotyki. Co szczególnie ważne, jego właściwości antybiotyczne są naturalne i nie niszczą korzystnej flory bakteryjnej jelit.

Czosnek ma ponadto przeciwdrobnoustrojowe. Skutecznie leczy infekcje grzybicze i wirusowe, np. przeziębienia, skracając czas infekcji i łagodząc objawy. Dlatego też często jest składnikiem domowych syropów na ból gardła, kaszel, a także na infekcje zatok – rozrzedza śluz i ułatwia oddychanie.

Dodatkowo warzywo wspiera eliminację pasożytów z organizmu, w tym owsików, tasiemców, czy glist ludzkich. Związki siarkowe w czosnku paraliżują pasożyty, ułatwiając ich usunięcie z organizmu. Stosuje się go w postaci surowej, naparów lub preparatów.

Warzywo wspiera także zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Zawarta w nim alicyna poprawia przepływ krwi i obniża ciśnienie tętnicze. Oprócz tego obniża poziom „złego” cholesterolu (LDL) i podnosi poziom „dobrego” (HDL). Zapobiega także zakrzepom krwi, czyli chroni przed udarem i zawałem.

Czosnek od wieków stosowany jest w medycynie naturalnej. Spożywany regularnie wzmacnia odporność organizmu. Ma też działania detoksykujące – usuwa toksyny i metale ciężkie z organizmu. Doskonale także wspiera trawienie i wspomaga pracę wątroby. Oprócz tego, dzięki antyoksydantom może redukować ryzyko rozwoju niektórych nowotworów.

Kto nie powinien spożywać czosnku?

Mimo wielu właściwości zdrowotnych, czosnku nie zaleca się spożywania osobom, które mają:

Problemy żołądkowo-jelitowe – np. z refluksem, wrzodami, ponieważ może nasilać on objawy i drażnić błonę śluzową.
Choroby wątroby – surowy czosnek w nadmiarze może dodatkowo obciążać wątrobę.
Niskie ciśnienie krwi (hipotonia) – warzywo może dodatkowo obniżać ciśnienie krwi.
Zaburzenia krzepnięcia krwi – roślina ma działanie przeciwzakrzepowe i może zwiększać ryzyko krwawień.

Czosnek może również wpływać na smak mleka matki. Nie zaleca się więc jego spożywania w trakcie karmienia piersią. Warto również mieć na uwadze, że warzywo może wchodzić w interakcję z niektórymi lekami przeciwzakrzepowymi, obniżającymi ciśnienie i z niektórymi antybiotykami. W przypadku ich stosowania należy upewnić się lekarza, czy można go spożywać.

Czosnek w kuchni

Czosnek jest bardzo popularnym warzywem w kuchni na całym świecie, mimo swojego specyficznego aromatu. Można go wykorzystać na wiele sposobów. Najpopularniejsze dodatki i potrawy to m.in.:

Sos czosnkowy – przeciśnięty przez praskę czosnek wymieszany z sosem jogurtowo-majonezowym, z dodatkiem soku z cytryny, soli i pieprzu. Idealny dodatek do pizzy, mięsa czy warzyw.
Pieczywo czosnkowe – ulubione pieczywo posmarowane miękkim masłem z dodatkiem czosnku i zielonej pietruszki, zapiekane w piekarniku przez 5-10 minut.
Krewetki w maśle czosnkowym – czosnek podsmażony na maśle, z dodatkiem krewetek smażonych przez kilka minut, doprawionych sokiem z cytryny i posypanych zieloną pietruszką.
Makaron aglio e olio – czosnek podsmażony na oliwie z chili, wymieszany z ugotowanym makaronem spaghetti, posypany zieloną pietruszką i parmezanem.
Kurczak w sosie czosnkowym – pierś z kurczaka podsmażona na maśle, z dodatkiem czosnku i ziół, podlany śmietaną i gotowany do uzyskania kremowego sosu.

Przydatne wskazówki:

Wybór

Dobry czosnek powinien być świeży, aromatyczny i pozbawiony oznak starzenia. Należy wybierać wyłącznie twarde główki, o jednolitym kolorze, z suchymi łuskami. Powinny mieć one intensywny, charakterystyczny zapach. Główki nie mogą być zbyt lekkie, bo może to świadczyć, o ich wyschnięciu lub przesuszeniu. Należy także unikać tych, które zaczęły kiełkować – mogą być one bardziej gorzkie i mniej świeże.

Jak przechowywać czosnek?

Czosnek powinien być przechowywany w miejscu suchym, przewiewnym, zacienionym. Główki najlepiej przechowywać w całości, w siatce lub koszu, który zapewnia cyrkulację powietrza. Obrane ząbki można przechowywać w lodówce w szczelnie zamkniętym pojemniku do 1 tygodnia. W przypadku zalania ich oliwą czas ten wydłuży się do 2 tygodni. Jeśli jest pokrojony lub przeciśnięty, można przechowywać go w lodówce, w szczelnym pojemniku, maksymalnie 1 dzień. Ponadto czosnek można zamrozić i marynować w occie lub solance, a także przechowywać w formie suszonej nawet przez kilka miesięcy.

Jak jeść czosnek?

Czosnek może być spożywany na wiele sposobów. Surowy dodaje się do sałatek, past czy sosów, a także do spożycia bezpośrednio. Można dodać go do potraw gotowanych lub piec – w tym wypadku idealnie nadaje się do smarowania pieczywa. Można go także zalać oliwą z solą i przyprawami, wtedy będzie dobrą bazą do marynat lub dipów. Nadaje się również do grillowania (w całości lub posiekany), jak też smażenia. Podsmażony może stanowić bazę do sosów, makaronów lub dań mięsnych. W kuchni bardzo popularny jest też w formie suszonej i sproszkowanej. Można go także jeść w formie kiszonej i marynowanej, jest wtedy bardziej delikatny w smaku. Warto również dodać, że występuje także w formie bezzapachowych tabletek na podwyższenie odporności.