Dynia piżmowa

Inna nazwy: dynia butternut

Dynia piżmowa ma kształt gruszki i jasno-pomarańczową, gładką skórkę. Jej miąższ jest intensywnie pomarańczowy, gęsty i słodki w smaku, co czyni ją idealną do pieczenia i gotowania. Wewnątrz warzywa znajduje się również niewielka komora z nasionami. Warzywo ma kilka popularnych odmian, które różnią się wielkością, kształtem i intensywnością smaku. Każdy ze smaków można jednak określić jako słodki i orzechowy smak. To roślina bogata w beta-karoten, witaminę C oraz błonnik, a przy tym ma stosunkowo niską kaloryczność. W kuchniach na całym świecie jest doceniana za swoje wartości odżywcze i zastosowanie w zdrowej kuchni roślinnej.

Uprawa dyni piżmowej wymaga ciepłego klimat, żyznej gleby oraz regularnego podlewania. Warzywo jest ciepłolubne, najlepiej rośnie zatem w stanowiskach słonecznych, ciepłych i osłoniętych od wiatru. Jej gruba i mocna łodyga w miarę wzrostu wypuszcza duże, szorstkie liście, które chronią ją przed nadmiernym nasłonecznieniem. Dynię butternut można wysiewać bezpośrednio do gruntu po ostatnich przymrozkach, gdy gleba osiągnie temperaturę co najmniej 15°C. Warzywo zbiera się jesienią, zwykle przed pierwszymi przymrozkami, gdy skórka staje się twarda i ma jednolity kolor. Wtedy też jej smak i słodycz są najlepiej rozwinięte.

Wartości odżywcze dyni piżmowej

Kalorie	45 kcal na 100 g
Białko	1 g na 100 g
Błonnik	2 g na 100 g
Zawartość	witamina A,C, E, B6, kwas foliowy, potas, żelazo, magnez, wapń
Właściwości zdrowotne	wspomaga układ odpornościowy i układ krążenia, wspiera produkcję kolagenu, wspomaga odchudzanie

Odmiany dyni piżmowej

Aby w pełni docenić walory smakowe dyni piżmowej, warto poznać jej kilka odmian.

Waltham Butternut – najpopularniejsza odmiana, o kremowej skórce i słodkim, intensywnie pomarańczowym miąższu.
Ponca Butternut – mniejsza odmiana, często wybierana do uprawy w przydomowych ogrodach, z delikatnym, słodkim smakiem.
Butterboy – odmiana, która dobrze się przechowuje i ma nieco krótszy, grubszy kształt. Jest idealna do dłuższego przechowywania.
Early Butternut – szybko dojrzewająca, co czyni ją odpowiednią do krótszych sezonów uprawowych.
Atlas Butternut – większa odmiana, świetna do produkcji w dużej skali, o łagodnym smaku i miąższu o kremowej konsystencji.

Komu szczególnie poleca się spożywanie dyni piżmowej

Dynia piżmowa jest bogata w składniki odżywcze, które przynoszą wiele korzyści zdrowotnych. Jest szczególnie polecana osobom:

Dbającym o wzrok – wysoka zawartość witaminy A (beta-karotenu) wspiera zdrowie oczu.
Które chcą wzmocnić odporność – dostarcza dużej ilości witaminy C i przeciwutleniaczy, które wspierają układ odpornościowy, pomagając organizmowi skuteczniej bronić się przed infekcjami.
Z nadciśnieniem lub problemami z cholesterolem – zawarte w dyni piżmowej potas i błonnik korzystnie wpływają na zdrowie układu sercowo-naczyniowego.
Dbającym o zdrowie układu pokarmowego – błonnik zawarty w dyni wspomaga trawienie, co może pomóc zapobiegać zaparciom i utrzymywać zdrowie jelit.
Odchudzających się lub dbających o linię – warzywo jest niskokaloryczne i zawiera niskie zawartości tłuszczu.
Narażonym na choroby przewlekłe – dzięki zawartości przeciwutleniaczy (witaminy A, C i E), dynia piżmowa pomaga neutralizować wolne rodniki, co może zmniejszać ryzyko stresu oksydacyjnego, nowotworów oraz chorób przewlekłych.

Dynia piżmowa w kuchni

Dynia piżmowa to wszechstronny składnik, który świetnie sprawdza się w kuchni zarówno w daniach wytrawnych, jak i słodkich. Z dodatkiem odpowiednich przypraw i ziół świetnie komponuje się z wieloma przepisami. Najczęściej wykorzystywana jest do przyrządzania aromatycznej zupy kremu, puree (np. jako dodatek do mięs) i nadzienia (np. do naleśników), frytek, deserów (np. muffinek, musów), jak też smoothie i koktajli.

Przykładowe potrawy to między innymi:

Kremowa zupa z dyni piżmowej — z dodatkiem imbiru i śmietanki, idealna na rozgrzewający posiłek w chłodniejsze dni.
Pieczona dynia piżmowa z przyprawami — dynia pieczona z oliwą, czosnkiem, rozmarynem i odrobiną cynamonu.
Risotto z dynią piżmową i szałwią — kremowe risotto z kawałkami dyni, parmezanem i świeżą szałwią.
Makaron z sosem dyniowym — makaron podany z aksamitnym sosem z puree z dyni, czosnkiem i parmezanem.

Przydatne wskazówki:

Wybór

Przy wyborze dyni piżmowej warto zwrócić uwagę na jej kolor. Powinien być jednolity jasnobeżowy lub kremowy. Skórka warzywa powinna natomiast być gładka i twarda. Nie powinna mieć miękkich plam, uszkodzeń czy przebarwień. Warto również zwrócić uwagę na to, czy warzywo posiada łodygę. Chroni ona bowiem przed utratą wilgotności i zbyt szybkim psuciem. Najlepiej wybierać dynie o bardziej obfitej części dolnej (zaokrąglonej), ponieważ zawiera ona więcej miąższu. O jego obecności może świadczyć również stosunkowo duża waga rośliny.

Przechowywanie

Dynię butternut warto przechowywać w suchym, ciemnym i dobrze wentylowanym miejscu. Idealna temperatura dla niej to około 10–15°C. Najlepiej układać ją również w jednym rzędzie i nie nakładać na siebie, co pozwoli uniknąć pleśni. Dzięki temu warzywa mogą utrzymać świeżość przez kilka miesięcy (od 2 do 4 miesięcy). Warto je jednak spożyć jak najszybciej, ponieważ z czasem ich miąższ może tracić na jakości, stając się mniej słodki i jędrny.

Jak jeść dynię piżmową?

Dynia piżmowa ma szerokie zastosowanie w kuchni, zwłaszcza w sezonie jesiennym. Używana jest do zup, gulaszy, zapiekanek, pieczonych dań oraz purée. Idealnie nadaje się także do grillowania i marynowania w wersji słodkiej lub wytrawnej.

Kto nie powinien spożywać dyni piżmowej?

Dynia piżmowa, choć ogólnie uważana za bezpieczną i zdrową, może nie być wskazana dla niektórych osób. Osoby z alergiami pokarmowymi powinny zachować ostrożność, ponieważ podobnie jak inne warzywa z rodziny dyniowatych, może wywoływać reakcje alergiczne. Osoby z problemami nerkowymi również powinny ograniczyć jej spożycie ze względu na wysoką zawartość potasu. Kolejną grupą są cukrzycy, którzy powinni uważać na jej spożycie, ponieważ obecność naturalnych cukrów w dyni może powodować wzrost poziomu glukozy we krwi. Spożycie warzywa w dużych ilościach może także stanowić wyzwanie dla osób z wrażliwym układem trawiennym, wywołując wzdęcia i niestrawność.